Հրազդանն ու բնօգտագործումը

 «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում 2017 թվականին մեկնարկած «Գետը քաղաքում» նախագիծը գնալով ընդլայնվում ու զարգանում է: Մասնակցել եմ երեք ուղղություններով քայլարշավների՝ Արգավանդից դեպի Շենգավիթ,Ամերիկյան դեսպանատան մոտից մինչև հուշարձանների պահպանության ՊՈԱԿ, Կարմիր  բլուրի հատված: Հիմա էլ այդ նախագծի շրջանակում իրականացնում եմ ուսումնասիրություն՝ գետի էկոլոգիական վիճակի մասին:

Վերջերս համացանցում տարածվեցին նկարներ և տեսահոլովակներ, որոնք ֆիքսել էին փրփուրով պատված Հրազդանը՝ Շենգավիթի տարածքում: Որոշ կարծիքներով այդ փրփուրը գործարանների քիմիական մնացորդներից է կուտակվել,կա նաև կարծիք,որ փրփրումը գետի վարարելու հետևանքն է,քանի որ չի ֆիքսվել ոչ մի կենդանական տեսակի մահ: ՀՀ Բնապահպանության նախարարությունն արդեն արձագանքել է,ուղարկել հետազոտողներ՝ որոնք փրփրոտ ջրի նմուշներ են վերցրել և ենթարկել լաբորատոր քննության: Արդյուքները դեռ պարզ չեն: Հուսանք,որ գետի բնականոն ընթացքը չի խախտվի և ոչ մի կենդանական տեսակի ոչնչացում չի գրանցվի:

Հրազդանի կիրճով,Մայր դպրոցից մինչև Շենգավիթ իրականացրած քայլարշավի ընթացքում անցանք Հրազդան գետի հոսող այն հատվածով,որն անցնում էր բնակելի տարածքով: Աղբ կար,բայց կենցաղային էր,պետական մարմիններն այստեղ կապ չունեին,քանի որ աղբը տեղի բնակիչներն էին նետում գետ և մերձակա տարածք: Իհարկե մեր խումբը փոքրիկ էկոակցիա իրականացրեց,սակայն պետք է ուշադրություն դարձնել այդ հատվածին,տեղադրելով աղբի տարրաներ և աղբի տեղափոխումն ժամանակին իրականացնեն: Տեղի բնկակիչն էլ իր հետքը աղբի տեսքով չթողի:

Հրազդանը բացի քիմիական միացություններով թունավորելուց, մարդիկ գետը վարակում են նաև մանրէներով: Դա հիմնականում պայմանավորված է Դավիթաշեն թաղամասի եւ Հրազդանի կիրճի տարածքում գտնվող բազմաթիվ օբյեկտների կոյուղաջրերով, որոնք առանց մաքրվելու  լցվում են գետ: Ըստ ՀՀ ԳԱԱ հիդրոէկոլոգիայի և ձկնաբանության ինստիտուտի տնօրեն Ռաֆայել Հովհաննիսյանի, Հրազդան գետում լողացող անձը լրջորեն վտանգում է իրեն, քանի որ մեծ է վարակիչ հիվանդությունների հարուցիչներով հիվանդանալու, նույնիսկ մակաբույծ որդերի ձվերը կուլ տալու հավանականությունը: Սանէպիդ ծառայության պատասխանատուները յուրաքանչյուր ամառ ահազանգում են Հրազդան գետի երևանյան հատվածում լողալու վտանգավորության մասին: Հասկանալի է, որ այս իրավիճակում կիրճի նշված հատվածը չի կարող լիարժեք հանգստի գոտի լինել, քանի որ գետում լողալը հակացուցված է: Կա նաև քիմիական ախտոտվածության վտանգ:

Զանգուն՝իր վտակ Գետառով, երևանցիների ուշադրության կենտրոնում պետք է լինի, այն պետք է հատված-հատված մաքրվի, բարեկարգվի, որ երեխաների,ընտանիքների համար անվտանգ լինի ու հաճելի ամռան տապին Երևանում՝ գետի ափին, ժամանակ անցկացնելը:

Այս օրերին կրթահամալիրյան այս նախագծի շնորհիվ ամբողջ համացանցը լցված է մեր նյութերով, ֆոտոպատումներով, որոնողական համակարգում Հրազդան կամ Զնգու, երբ գրում եմ կրթահամալիրային նյութերն է անմիջապես բերում: Գոնե համացանցային այս ֆլեշմոբը մի քիչ գրավի մեր անտարբեր  քաղաքացիների ուշադրությունը և գետը կենդանանա ու նմանվի մեր ծնողների ճանաչած գետին:

Աղբյուրներ՝ 1, 2: